CUMHURİYET HALK PARTİSİ
6-7-8
EYLÜL 2024 TARİHLİ OLAĞANÜSTÜ KURULTAYI TÜZÜK HAZIRLIK KOMİSYONU TÜZÜK TASLAK
ÇALIŞMASI
(Tüzük Hazırlık Komisyonunun 27 Ağustos
2024 tarihli ikinci toplantısında görüş ve önerileri doğrultusunda hazırlanan
taslak halidir. Dil Derneği düzeltmelerini içermemektedir.)
ÜYELERİN GÖREVLERİ VE HAKLARI Madde-5
(1)
Partiye yılda 120,00 TL
ile 6.000,00 TL arasında aidat verirler.
(2)
Öncelikle üyesi bulundukları sandık çevresinden
başlayan bir görev ve sorumluluk bilinci ile parti çalışmalarına ve toplantılarına katılırlar.
(3)
Partinin katıldığı
seçimlerde ve referandumlarda görev talep eder veya verilen görevi yerine
getirirler.
(4)
Demokratik dijital
katılım yoluyla kendisine açılan görüş ve oylamalara katılırlar.
Dijital mecralardaki Parti faaliyetlerine katılırlar ve bunları
yaygınlaştırırlar.
(5)
Seçimlerde parti adaylarına oy vermekle, onların
kazanmalarını sağlamak için çalışmakla ve partinin başarısını en üst düzeye
çıkarmak için çaba harcamakla yükümlüdürler.
(6)
Partinin ilkelerini, amaçlarını, programını,
kurultay bildirgelerini ve kararlarını, seçim bildirgelerini, partinin genel ve
yerel politikaları ile hizmetlerini her olanaktan yararlanarak yurttaşlara
duyurmakla görevlidirler.
(7)
Görev aldıkları parti organlarının
toplantılarına, çalışmalarına katılır; bu organların kendilerine verdiği
ödevleri yerine getirirler.
(8)
Partide ya da partinin üstlendiği kamu
hizmetlerinde üstlendikleri görevleri yerine getirir; görevden ayrılırken
hizmetin gerektirdiği devir işlemlerini eksiksiz yaparlar.
(9)
Partinin düzenlediği ve çağrılı oldukları eğitim
çalışmalarına katılırlar.
(10)
Mesleklerine ve ilgi alanlarına göre oda,
sendika, dernek, kooperatif, vakıf gibi kurum ve kuruluşlarda yetkili organın
görevlendirmesi üzerine parti adına çalışmalara katılır; bu çalışmalar hakkında
yetkili parti organlarını bilgilendirirler.
(11)
Partiye yeni üye
kazandırmak için gerekli çaba ve özveriyi gösterirler.
(12)
Partinin yerel ve genel politikalarının
oluşumuna katkıda bulunurlar.
(13)
Parti ile ilgili yetkili organlardan her zaman
bilgi alabilir; hukuksuzluklar ve haksızlıklar karşısında parti örgütünden
kendilerinin savunulmasını isteyebilirler.
(14)
Parti içi seçimlerde seçme ve seçilme hakkını
özgürce kullanırlar. Seçme hakkının kullanılabilmesi
için üyelikte bir (1) yılını tamamlamış olmak ve düzenli aidat ödeme, eğitim
alma, Parti toplantılarına katılma, Partinin katıldığı seçimlerde ve
referandumlarda görev talep etme veya verilen görevi yerine getirme, dijital
demokratik katılım yoluyla kendisine açılan görüş ve oylamalara katılma,
dijital mecralardaki Parti faaliyetlerine katılmak veya bunları yaygınlaştırma
görevlerinden en az ikisini yerine getirmiş olması gerekir. İl/ilçe yönetim
kurulunun önerisi, il yönetim kurulunun uygun bulması ve Merkez Yönetim Kurulunun
kararı ile bu görevleri yerine getirmedikleri tespit edilenler Parti içi
seçimlerde oy kullanamazlar. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar
yönetmelikte düzenlenir.
ÜYELİĞE BAŞVURMA VE ÜYE YAZIMI Madde-6
(1) Partiye
üye olmak isteyen kişi, Nüfus Hizmetleri Kanununda tanımlanan Adres Kayıt
Sistemi’nde (AKS) bağlı bulunduğu ilçe başkanlığına ya da ilçenin bağlı olduğu
il başkanlığına doğrudan başvurur.
(2) Üyelik
için elektronik yolla da başvuru yapılabilir. Elektronik yolla başvuranlardan
üyeliğe engeli olmayanların üyeliklerine Merkez Yönetim Kurulunca karar
verilir.
(3) Yurtdışında
yaşayan yurttaşlar üyelik başvurularını yazılı ya da elektronik yolla doğrudan
genel merkez üye yazım bürosuna yaparlar.
(4) Genel
Başkan tarafından partiye yararlı olacağı gerekçesiyle önerilen kişilerin
Merkez Yönetim Kurulu kararıyla üyeliğine karar verilebilir. Bu şekilde üyeliğe kabul edilenler üç ay boyunca yalnızca seçilme hakkından yararlanabilirler.
(5) Üye
kütüğünde kayıtlı olanlar ve bu kütükteki değişiklikler siyasi parti siciline
bildirilir.
İLÇE BAŞKANI Madde-14
(1) İlçe
başkanı, ilçe kongresince gizli oyla seçilir. İlçe çevresinde partinin temsilcisi olup ilçe örgütünü yönetir. İlçe yönetim
kuruluna, ilçe ve belde belediye meclis gruplarına başkanlık eder.
(2) İlçe örgütü; ilçe başkanı, ilçe yönetim kurulu, ilçedeki
Partili belediye başkanları, ilçe çevresindeki belediye meclis grubu, belde
başkanları ve belde yönetim kurulları, kadın ve gençlik kollarından oluşur. İlçe
başkanı bunların ve ilçe düzeyinde kurulmuş çalışma gruplarının kanun ve
Tüzükle belirlenen veya Parti organlarınca verilen görevleri yerine getirmeleri
için uyumlu ve verimli çalışmalarını sağlar.
(3) İlçe başkanı, başkanı olduğu ilçenin ekonomik, sosyal ve
yöresel sorunlarını inceler, bunların çözümüne yardımcı olur, belde
başkanlarıyla düzenli olarak toplanır, parti örgütüyle, meslek ve sivil toplum
örgütleriyle, sendikalarla, yaygın ve yerel basınla ilişkileri sağlıklı tutar;
onların sorunlarıyla ilgilenir; çözümlerine katkıda bulunur; bu kuruluşlarda
Partililerle işbirliği yaparak başarılı olmalarına yardımcı olur.
(4) İlçe başkanının görev, yetki ve sorumlulukları yönetmelik ile
düzenlenir.
İL BAŞKANI Madde-16
(1) İl
başkanı, il kongresince gizli oyla seçilir. İl çevresinde partinin ve Genel Başkanın temsilcisi olup il örgütünü yönetir.
İl yönetim kuruluna, il ya da büyükşehir belediye meclisi grubuna, il genel
meclisi grubuna başkanlık eder.
(2) İl örgütü; il başkanı, il yönetim kurulu, ilçe başkanı, ilçe
yönetim kurulu, ildeki Partili belediye başkanları, belediye ve il genel
meclisi grupları, kadın ve gençlik kollarından oluşur. İl başkanı bunların ve
il düzeyinde kurulmuş çalışma gruplarının kanun ve Tüzükle belirlenen veya
Parti organlarınca verilen görevleri yerine getirmeleri için uyumlu ve verimli
çalışmalarını sağlar.
(3) Başkanı olduğu ilin çevresindeki ilçelerin ekonomik, sosyal
ve yöresel sorunlarını inceler. Bunların çözümüne yardımcı olur. İlçe
başkanlarıyla düzenli olarak toplanır. Parti örgütüyle, meslek ve sivil toplum
örgütleriyle, sendikalarla, yaygın ve yerel basınla ilişkileri sağlıklı tutar;
onların sorunlarıyla ilgilenir; çözümlerine katkıda bulunur; bu kuruluşlarda
görevli Partililerle işbirliği yaparak başarılı olmalarına yardımcı olur.
(4) İl başkanı, il çevresindeki il genel meclisi grubunu,
belediye meclisleri gruplarını ve Partili belediye başkanlarını, çalışmaları
yönlendirmek değerlendirmek ve eşgüdüm sağlamak amacıyla ayrı ayrı ya da
birlikte toplantılara çağırabilir.
(5) İl başkanının görev ve sorumlulukları yönetmelikle
belirlenir.
GENEL BAŞKAN Madde-19
(1) Genel
Başkan, kurultayca gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğuyla seçilir.
İlk iki oylamada sonuç alınamaz ise, üçüncü oylamada en çok oy alan aday
seçilir.
(2) Partiyi,
Genel Başkan temsil eder, parti örgütünü yönetir.
(3) Genel
Başkan, disiplin kurulları dışında, bütün parti örgütünün başkanıdır.
(4) Partiyi
bağlayıcı demeçler vermeye ve bildiriler yayımlamaya yetkilidir. Genel Başkan
bu yetkisini Merkez Yönetim Kurulu içerisinden görevlendireceği
kimselere de kullandırabilir.
(5) Her
kademedeki organları ve görevlileri, birlikte ya da ayrı ayrı toplantıya
çağırabilir.
(6) Parti
görevlerinin ve çalışmalarının gerektirdiği önlemleri alır.
(7) Yetkili
organlarca verilen kararların ilgililerce uygulanmasını denetler.
(8) Parti
örgütüne ve ilgililere gerekli gördüğü bildirimleri yapar.
(9) Genel
Merkez organları ile partinin TBMM Grubunun uyumlu çalışmasını gözetir.
(10) Genel
Başkan, yokluğunda kendisine vekillik etmek üzere Genel
Sekreterden başlayarak, Protokol Yönetmeliği ile belirlenen sırayla Genel
Başkan Yardımcılarından birini görevlendirir. Genel Başkan Vekili, vekillik
ettiği sürede Genel Başkanın yetkilerini kullanır.
MERKEZ YÖNETİM KURULU Madde-22
(1) Merkez
Yönetim Kurulu, partinin en üst yönetim organıdır. Genel Başkan, Genel
Sekreter, Genel Başkan Yardımcıları, TBMM Grup Başkanı
ve Başkanvekillerinden oluşur. Genel Başkan, Merkez Yönetim Kurulunun
başkanıdır. Genel Sekreter ve Genel Başkan Yardımcıları Parti Meclisi üyeleri
arasından belirlenir.
(2) Genel Sekreter ile hukuk, seçim, idari ve mali işler, örgüt,
yerel yönetimler, medya, halkla ilişkiler ve bilişimden sorumlu alanlardaki
genel başkan yardımcıları ile sayı ve görev alanları Genel Başkanca belirlenen
diğer genel başkan yardımcıları Genel Başkanın teklifi üzerine Parti Meclisinin
güvenoyuna sunulur. Genel Başkan görev alanları arasında ayırma ve birleştirme
yapabilir.
(3) Merkez
Yönetim Kurulu üyeleri Genel Başkan tarafından ya da Parti Meclisinin 1/3’ünün
yazılı önerisi ve 2/3’ünün oyuyla görevlerinden alınabilir. Genel Başkan
yerlerine yenilerini
seçer.
(4) Genel
Başkanın yokluğunda, genel sekreterden başlayarak,
Protokol Yönetmeliği ile belirlenen sırayla genel başkan yardımcıları Merkez
Yönetim Kuruluna başkanlık eder.
(5) Kadın
Kolları ve Gençlik Kolları Genel Başkanları, Merkez Yönetim Kurulu
toplantılarına katılabilirler, görüş ve önerilerde bulunabilirler; ancak oy
kullanamazlar.
(6) Merkez
Yönetim Kurulu, haftada bir gün çağrı yapılmaksızın çoğunlukla toplanır. İvedi
durumlarda Genel Başkanın çağrısıyla her zaman toplanır. Aksine hüküm yoksa üye
tam sayısının salt çoğunluğuyla karar alır.
(7) Merkez
Yönetim Kurulu üyeleri, görevlerinin kapsam ve niteliğine göre yeteri kadar
yardımcı ya da uzmanla çalışma yapabilirler. Bu yardımcı ve uzmanlar
milletvekilleri, Parti Meclisi üyeleri ve bunların dışında kişiler arasından
ilgili Merkez Yönetim Kurulu üyesinin önerisi ve Genel Başkanın onayı ile
belirlenir.
(8) Merkez
Yönetim Kurulu üyeleri mazeretleri halinde Genel Başkanı bilgilendirerek hangi
Merkez Yönetim Kurulu üyesinin kendisine vekalet edeceğini belirler.
(9) İdari
ve Mali İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı, saymanlık işlerini de yürütür.
Yılsonu bilançosunu ve kesin hesapları düzenler. İllerden ve ilçelerden gelen
kesin hesapları, Genel Merkez kesin hesabı ile birleştirir ve Merkez Yönetim
Kurulunun onayına sunar. Partinin gelirlerinin toplanmasında, harcamaların
yapılmasında her aşamada yasa ve tüzük hükümlerine uygunluğu sağlar. Partinin
demirbaşlarının ve malvarlığının korunmasını gözetir.
(10) Genel
Sekreter, parti politikalarının belirlenmesi,
uygulanması ve yaygınlaştırılmasındaki koordinasyonu sağlar. Genel
Başkan Yardımcıları ile görüşüp Genel Başkanı bilgilendirerek Merkez Yönetim
Kurulu gündemini ve Genel Başkanın belirleyeceği Parti Meclisi gündemini
hazırlar. Merkez Yönetim Kurulu ve Parti Meclisi toplantısına ilişkin
tutanakların düzenlenmesini, kararların imzalanmasını ve muhafaza edilmesini
sağlar.
(11) Genel
Sekreter, her durum ve sıfatla bütün yargı kurumlarında özel ya da resmi daire,
kurum ve kuruluşlarda, uluslarası kuruluşlarla,
gerçek kişiler, özel ya da resmi tüzelkişilerle olan ilişkilerde Genel Başkan
adına bizzat ya da vekille partiyi temsil eder.
(12) Genel
Sekreterlik, genel evrak kaydının tutulmasını sağlar. Partinin yazışma ve
haberleşme birimidir.
KADIN KOLLARI, GENÇLİK KOLLARI Madde-27
(1) Genel
Merkez, il, ilçe örgütlerinde “Kadın Kolları” ve
“Gençlik Kolları” kurulur. Gençlik kollarına üye olmanın üst sınırı, otuz
yaştır (otuz dahil).
(2) Bu
kollar iki yılda bir kongre ve kurultaylarını ana
kademe ilçe ve il kongreleri ile eşzamanlı olarak yaparlar.
(3) Her
il ve ilçe, yıllık bütçesinden toplam en az %10 olmak kaydıyla yeter miktarda
payı, kadın kolları ve gençlik kolları için ayırır. Genel Merkezde kadın
kolları genel başkanlığına ve gençlik kolları genel başkanlığına, partinin
yıllık bütçesinden yeter miktarda pay ayırır. Bu paylar belirlenirken ilgili
kol yönetiminin görüşü alınır.
(4) Kadın
kollarının ve gençlik kollarının harcamaları, ilgili il ve ilçe saymanı, genel
merkezde
ise idari ve mali işlerden sorumlu genel başkan yardımcısı
tarafından yapılır.
(5) Kadın
ve gençlik kollarının örgütlenmesi, seçimleri, çalışma yöntemleri ve öteki
konular yönetmelikle düzenlenir. Tüzüğün görevden alma, görevin boşalması ve
görevden alınanların yerine seçime ilişkin hükümleri bu kolların genel
başkanları ve merkez yöneticileri ile il ve ilçe başkanları ve yöneticileri
açısından da uygulanır.
(6) Bu kolların yapacakları her türlü seçim, çalışma ve
etkinlikler ana kademe ile uyumlu olarak gerçekleştirilir.
DANIŞMA KURULLARI ve BÜYÜK DANIŞMA
KURULU
Madde-30
(1) Partinin
genel politikası açısından sosyal, ekonomik, kültürel, siyasal konularda ve
bölge ihtiyaçları üzerinde, karar organlarının politika oluşturmasını
kolaylaştırmak ve parti çalışmalarını geliştirmek üzere ilçelerde “İlçe Danışma
Kurulu” ve illerde “İl Danışma Kurulu”
toplanır.
(2) Danışma
kurulları yılda iki ve yerel ve genel seçimlerden sonra
en geç üç ay içinde il ve ilçe başkanlarının başkanlığında, Merkez
Yönetim Kurulunca belirlenen gündemle toplanır. İl danışma kurulları Merkez
Yönetim Kurulunun, ilçe danışma kurulları il yönetim kurullarının bilgisi
dahilinde toplanır. Süresinde iki kez üst üste danışma
kurullarını toplamayan il ve ilçe yönetim kurulunun düşmüş sayılmasına Merkez
Yönetim Kurulunca karar verilebilir.
(3) Her takvim yılı içerisinde en az bir kez ve yerel ve genel
seçimlerin ardından yapılacak danışma kurullarının tamamlanmasını takip eden üç
ay içerisinde Merkez Yönetim Kurulunun çağrısı üzerine Büyük danışma kurulu
toplanır. Büyük danışma kurulu il ve ilçe danışma kurullarının sonuç raporları
ve seçim sonuçları değerlendirilir. Ayrıca katılanların parti politikalarına
ilişkin görüşleri alınır.
(4) Büyük danışma kurulu toplantılarına; Genel Başkan, Parti
Meclisi üyeleri, Partili milletvekilleri ve bakanlar, Yüksek Disiplin Kurulu
üyeleri, İl başkanları, Büyükşehir ve il belediyelerinin partili başkanları ve
il genel meclisi başkanları, kurultay delegeleri, Partili eski genel başkanlar,
Parti üyeliği devam etmesi halinde önceki Cumhurbaşkanları, ülke düzeyinde
örgütlü sendika ve meslek kuruluşlarının partili genel başkanları ve Genel
Başkanca davet edilenler katılırlar.
(5) Bu
kurulların oluşumu, çalışma esasları, görevleri ve diğer
konular yönetmelik ile düzenlenir.
ETİK KURUL Madde-33
(1) Parti
örgütünün ve partililerin, tüzük ve programda belirlenen ilkeler, amaçlar,
politikalar ve siyasal yaşam anlayışı doğrultusunda görev yapmalarını sağlamak
amacıyla etik kurallar belirlemek; partililer, yerel yönetimler, parti grupları
ve parti organlarının kendi içinde ve birbirleriyle ilişkilerinde görüş
bildirmek; bu çerçevede raporlar hazırlayarak Genel Başkana sunmak üzere Genel
Merkezde bir Etik Kurul oluşturulur.
(2) Etik
Kurul; parti üyeliği devam etmek kaydıyla Cumhurbaşkanlığı, TBMM Başkanlığı,
Başbakanlık ve Genel Başkanlık yapmış olanlar ile Genel Başkanca belirlenen on (10) kişi arasından demokratik dijital katılım
yoluyla kurultay delegelerince seçilecek beş (5)
üyeden
oluşur.
(3) Etik
Kurul üyeleri, başka bir parti organında görev alamazlar. TBMM üyeliği,
bakanlık, belediye başkanlığı, belediye ve il genel meclisi üyeliği görevleri
kurul üyeliği ile birlikte yürütülemez.
(4) Kurul,
çalışmalarında bağımsızdır.
(5) Kurulun
görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle düzenlenir.
İLÇE KONGRESİ Madde-34
(1) İlçe
kongresinin üyeleri, ilçe başkanı ve ilçe yönetim kurulu üyeleri, ilçe
çevresindeki belediyelerin partili başkanları ve seçilmiş ilçe kongre
delegeleridir.
(2) İlçe kongre delege seçimlerinin Dijital Demokratik Katılım
yoluyla yapılmasına ve hangi muhtarlık bölgelerinde bu yola başvurulacağına il
ve ilçe örgütlerinin görüşü alınarak Merkez Yönetim Kurulu karar verir.
(3) İlçe
kongresinin onur üyeleri, ilçede kayıtlı partili yeni ve eski TBMM üyeleri,
eski genel merkez yöneticileri, eski ilçe başkanları, ilçe çevresindeki
belediyelerin eski başkanları, ilçedeki meslek örgütleri ve sendikaların
partili başkanları ile partili muhtarlardır.
(4) İlçe
kongreleri, gündemde belirtilen konuları karara bağlar. İlçe başkanını, ilçe
yönetim kurulu üyelerini ve yedeklerini, il kongresine katılacak delegeleri
gizli oyla seçer.
KONGRELERİN SÜRESİ Madde-36
(1) Kongrelerin başlangıç ve bitiş tarihleri (Kongreler Takvimi)
Merkez Yönetim Kurulunca saptanır. Bu süre iki (2) yıldan az üç (3) yıldan
fazla olamaz.
(2) Merkez
Yönetim Kurulunca saptanan süreler içinde olmak koşuluyla ilçe kongrelerinin
günlerini il yönetim kurulları, il kongrelerinin günlerini ise Merkez Yönetim
Kurulu belirler. Kongre günlerini belirleyen yönetim birimi, alt yönetim
birimlerinin görüşünü alır.
DELEGELİK, KONGRE ÜYELİĞİ VE SÜRESİ Madde-38
(1) Bir
kongreye ya da kurultaya katılmak üzere muhtarlık bölgesinde ve kongrelerde
seçilen partiliye “delege”, partide aldıkları görev nedeniyle kongrelere
katılanlara “doğal delege”, bunların tümüne “kongre üyesi” denir. İlçe kongre
delegesi seçimlerinde, kongre takviminin ilanından bir
(1) yıl önceki parti üye listesi seçmen listesi olarak esas alınır.
(2) Kongre
üye tamsayısı, seçilmiş ve doğal delegelerin toplam sayısıdır.
(3) Delegelerin
kongre üyeliği süresi, seçildikleri kongreyi izleyen olağan kongreye kadardır.
Delegelerin görevi, yenileri seçilinceye kadar devam eder.
(4) Örgüt
birimi, üst örgütün kongresinin ilan edildiği tarihten önce kongresini
yapamazsa, üst örgütün kongresine katılamaz.
(5) İlçe
kongresi delege sayısı en çok dört yüzdür (400). İl kongresi delege sayısı en
çok altı yüzdür (600). Üye sayısı elliden (50) az olan ilçelerde kongre
yapılmaz. Bu ilçelerde nüfus ölçütüne göre başkan ve yönetim kurulu, il yönetim
kurulu tarafından oluşturulur.
(6) İl
ve ilçe kongrelerinin delege sayıları ile bu delegelerin ilçe ve muhtarlık
bölgelerine dağılımı, partinin son milletvekili genel seçiminde, o yerlerde
aldığı oyla orantılı olarak Merkez Yönetim Kurulu tarafından saptanır.
(7) Delege
seçimlerinde, genel merkezde tutulan ve siyasi parti siciline bildirilmiş olan
üye
kütüğü esas alınır.
(8) Delege
seçimlerine ilişkin öteki konular yönetmelik ile düzenlenir.
KONGRELERDE ADAYLIK Madde-41
(1) Kongrelerde
başkan adayı olabilmek için üye tamsayısının en az yüzde onunun (%10) en fazla yüzde onbeşinin (%15) yazılı önerisi gerekir.
Yüzde onbeşinden (%15) fazla imza kongre başkanlık
kurulu başkanlığına sunulamaz.
Kongrelerde adaylar, seçimlere geçilmeden önce saptanır. Aday olmayanlar
seçilemez. Başkanlık için sadece bir adaya imza verilebilir. Birden çok adaya
imza veren delege, kongre başkanlık kurulunca çağrılır ve hangi aday için imza
verdiği saptanır. Aksi halde mükerrer imzalar tüm adaylar için geçersiz olur.
(2) Nüfusu
20.000’den fazla olan yerlerde milletvekilleri, belediye ve il genel meclis üyeleri,
Partili belediyeler, bunların bağlı kuruluşları ve
iştiraklerinde çalışanlar kongrelerde aday olamazlar ve ilçe kongresi delegesi olarak seçilemezler.
(3) Bu hüküm doğal delegeliğe engel değildir.
KURULTAY GÖRÜŞMELERİ VE KARARLARI Madde-50
(1) Kurultayda
gündemdeki konular görüşülür. Aksine hüküm yoksa kararlar işari oylamayla ve
hazır bulunanların salt çoğunluğuyla alınır.
(2) Kurultaya
sunulacak rapor ve karar tasarıları ile ilgili hazırlık komisyonları
oluşturulur. Hazırlık komisyonları; Genel Başkanca görevlendirilecek üç Parti
Meclisi üyesi, TBMM Grubunca görevlendirilecek iki TBMM üyesi, il
başkanlıklarının görevlendireceği birer kurultay üyesi, Gençlik Kolları Merkez Yönetim Kurulunca görevlendirilecek bir genç
kurultay üyesi, Kadın Kolları Merkez Yönetim Kurulunca görevlendirilecek bir
kadın kurultay üyesi ve Yüksek Disiplin Kurulunca görevlendirilen bir üyeden oluşur.
Komisyonlar, Kurultaydan önce toplanarak rapor ve karar tasarılarını görüşürler.
(3) Kurultayda
TBMM Grubundan iki; illerden, Gençlik Kolları, Kadın
Kolları ve Yüksek Disiplin Kurulundan birer temsilci kurultay
komisyonlarına seçilir. Genel Başkanca belirlenen üçer Parti Meclisi üyesi de
kurultay komisyonlarına katılır. Hazırlık komisyonlarından geçen rapor ve karar
tasarıları, kurultay komisyonlarınca görüşülüp kurultaya sunulur.
(4) Kurultay
komisyonlarında görüşme konusu yapılmış rapor ve karar tasarıları dışında
önerge verilemez, görüşme ve oylama yapılamaz.
(5) Parti
Meclisi raporuna karşı oy yazısı koymamış olan üye, kurultayda rapor üzerine
konuşamaz.
KURULTAYDA SEÇİMLER Madde-51
(1) Seçimlere
geçilmeden önce adaylar saptanır. Aday olmayanlar seçilemez.
(2) Genel
Başkan adayı olmak için üye tamsayısının en az yüzde beşinin (%5) en fazla yüzde onunun (%10) yazılı önerisi gerekir. Yüzde ondan fazla imza kurultay başkanlık kurulu başkanlığına
sunulamaz. Mevcut Genel Başkan talebi halinde
adaydır; adaylığa önerilemez. Genel Başkan adaylarından sadece birisi
için imza verilebilir. Birden çok genel başkan adayına imza veren kurultay
üyesi, başkanlık kurulunca çağrılır ve hangi aday için imza verdiği saptanır.
Aksi halde mükerrer imzalar tüm genel başkan adayları için geçersiz olur.
(3) Parti
Meclisi üyeliğine aday olmak için en az on (10) kurultay delegesinin ya da
Genel Başkanın yazılı önerisi gerekir.
(4) Seçimlerde
kural, çarşaf listedir. Çarşaf liste, tüm adayların yer aldığı tek ve ortak
listedir. Çarşaf listede adaylar, kurultay başkanlık kurulunca çekilen kurada
belirlenen harften başlamak üzere, soyadı esasına göre sıralanır. Oylama,
seçilecek sayıda adayın adının yanına işaret konularak yapılır. Genel başkan
adayının tek olması halinde genel başkan için işarete gerek yoktur. Oy
pusulasında, fazla ya da seçilecek üye sayısının yüzde doksanından az
işaretlenmiş bölüm geçersizdir. Adayların aldıkları oy sırasına göre genel
sıralama yapılarak asıl ve yedek üyeler belirlenir. En çok oy alanlar asıl,
ondan sonra gelenler yedek üye seçilmiş olur. Eşit oy alanlar arasında adçekme
yoluyla sıra saptanır. Seçilenlerin saptanmasında cinsiyet ve gençlik kotasına
uyulur.
(5) Gündemin
çalışma raporu ve görüşmeler maddesine geçilmeden önce kurultay üye
tamsayısının onda birinin yazılı önerisi üzerine blok liste usulü ile
seçimlerin yapılmasına karar verilebilir.
(6) Blok
liste, kurultayca seçilmiş genel başkan ya da genel başkan adayları tarafından
sunulan, seçilecek sayıda asıl ve yedek Parti Meclisi ve Yüksek Disiplin Kurulu
adaylarının yer aldığı listedir. Liste, yedek üyelikler hariç soyadına göre
alfabetik sırayla hazırlanır. Cinsiyet ve gençlik kotasına uyulur. Bir aday
blok listelerden yalnızca birinde yer alabilir. Bir adayın birden çok listede
yer alması halinde kurultay başkanlık kurulunca adayın hangi listede yer almak
istediği saptanır. Aksi halde adayın listelerdeki adaylığı düşer. Blok
listelerde yer almayanlar bireysel aday olabilir. Blok listede yazılı adlar
çizilebilir, çizilen adlar yerine yeni ad yazılabilir. Adayın listedeki oyu ile
adının yer almadığı listelerde çizilip yazılmak suretiyle aldığı oylar
toplanır. Oy pusulasında, seçilecek üye sayısından fazla ya da yüzde
doksanından az ad yazılı bölüm geçersizdir. Aldıkları oya göre seçilenler
saptanır. Eşit oy alanlar arasında kura çekilir.
(7) Çarşaf
ve blok listelerde organlar, ayrı ayrı yer alır. Listeler başkanlık kurulunca
kesinleştirilir, seçim kurulunca mühürlenerek oy pusulasına dönüştürülür.
(8) Parti
Meclisinin sekiz (8) asıl üyesi Bilim Kültür Sanat Platformu üyeleri içinden
Genel Başkanın önereceği on iki (12) kişi arasından kurultayca seçilir; yedek
üye seçilmez, cinsiyet kotası bu üyelikler için de uygulanır. Seçimlerin çarşaf
ya da blok listeyle yapılmasına bakılmaksızın bu seçim için ayrı oy pusulası
kullanılır.
(9) Seçimlerde
üye tamsayısının beşte birinden az oy alanlar, kota kapsamındakiler dahil, asıl
ve yedek üyeliğe seçilmiş sayılmazlar.
(10) Kurultay
ile ilgili diğer tüm konular yönetmelikle düzenlenir.
TBMM ÜYELİĞİ İÇİN ADAYLARIN SAPTANMASI Madde-52
(1)
TBMM üyeliği için
adayların saptanmasında yöntemler; önseçim, örgüt denetiminde önseçim, aday
yoklaması, örgüt denetiminde aday yoklaması ve merkez yoklamasıdır. Hangi seçim
çevresinde hangi aday saptama yönteminin kullanılacağına ilçe ve il
örgütlerinin görüşü doğrultusunda Parti Meclisi karar verir.
(2)
Önseçimde adaylar yargı
gözetim ve denetiminde sandık konularak, üye kütüğünde kayıtlı üyelerin
seçimiyle belirlenir. Aday yoklamasında adaylar yargı gözetim ve denetiminde
sandık konularak, Tüzüğün 5. maddesinde
tanımlanan görev ve yükümlülüklerini yerine getiren üyelerin seçimiyle
belirlenir.
(3)
Örgüt denetiminde
önseçimde adaylar örgüt gözetim ve denetiminde sandık konularak, üye kütüğünde
kayıtlı üyelerin seçimiyle belirlenir. Örgüt denetiminde aday yoklamasında
adaylar örgüt gözetim ve denetiminde sandık konularak, Tüzüğün 5. maddesinde tanımlanan görev ve
yükümlülüklerini yerine getiren üyelerin seçimiyle belirlenir. Bu yöntemlerde
seçimler yönetmelikte belirlenen usule göre örgüt bünyesinde belirlenecek ilçe,
il ve merkez seçim kurullarının sevk ve idaresinde yürütülür.
(4)
Örgüt denetiminde
önseçim ve örgüt denetiminde aday yoklamasında seçim sonuçları Parti Meclisinin
kararı ile tespit edilerek Yüksek Seçim Kuruluna merkez yoklaması usulüne göre
bildirilir. Parti Meclisi kararı tespit kararı niteliğinde olup, usulünce
kesinleşen seçim sonuçlarını değiştirir nitelikte olamaz. Bu yöntemlerde
kullanılacak oy pusulasında adayların bölge, cinsiyet, yaş ve meslek
dağılımlarının dengeli olmasını sağlayacak önlemler alınır. Bunun için her
seçim çevresinin özelliklerine göre oy kullanma usul ve esasları yönetmelikle
belirlenir.
(5)
Örgüt denetiminde
önseçim veya örgüt denetiminde aday yoklaması yapılan seçim çevrelerinde Parti
Meclisi TBMM üye tam sayısının yüzde on beşi (%15) kadar sırayı Genel Merkez
kontenjanı olarak belirleyebilir. Parti Meclisi ölçme değerlendirme
yöntemlerinden faydalanarak Genel Merkez kontenjanına ayrılan sıraların üçte
biri (1/3) il örgütüne, üçte biri
(1/3) gençlik ve kadın kolları üyelerine, kalan üçte biri (1/3) mevcut
Türkiye Büyük Millet Meclisi grubuna ayırır.
(6)
Merkez yoklamasında
adaylar doğrudan Parti Meclisi tarafından belirlenir.
(7)
Önseçim, örgüt
denetiminde önseçim, aday yoklaması ya da örgüt denetiminde aday yoklamasına
katılanlar, merkez yoklaması, merkez adaylığı veya genel merkez kontenjanı için
başvuramazlar.
(8)
En az bir seçim
çevresinin aday listesinin ilk sırasında engelli adaya yer verilir.
(9)
Bir kişi en fazla üç
dönem üst üste milletvekili seçilebilir. Dönem sürelerinin toplamı on beş yılı
geçmiyorsa bu kural uygulanmaz. Önseçim, örgüt denetiminde önseçim, aday
yoklaması, örgüt denetiminde aday yoklaması yöntemlerinde dönem şartı aranmaz.
YEREL SEÇİMLERDE ADAYLARIN SAPTANMASI Madde-55
(1) Yerel
seçimlerde adaylar önseçim, aday yoklaması ve merkez yoklaması yöntemleriyle
saptanır. Hangi seçim çevresinde hangi yöntemin uygulanacağına örgütün görüşünü
de alarak Parti Meclisi karar verir.
(2) Önseçim,
üye kütüğünde kayıtlı üyelerin katılımı ile yapılır. Aday
yoklamasında adaylar yargı gözetim ve denetiminde sandık konularak, Tüzüğün
5. maddesinde tanımlanan görev ve
yükümlülüklerini yerine getiren üyelerin seçimiyle belirlenir. Önseçim
ya da aday yoklaması yargı yönetimi ve denetiminde yapılır.
(3) Merkez
yoklamasında adaylar Parti Meclisince saptanır. Parti Meclisi bu yetkisini ilçe
seçimleri için il veya ilçe yönetim kurullarına,
belde seçimleri için ilçe yönetim kurullarına devredebilir. Seçim kurullarına Büyükşehir Belediye Başkanlığı aday listesi
il başkanı ya da yetkilendirdiği kişi tarafından; diğer tüm aday listeleri ilçe
başkanı ya da yetkilendirdiği kişi tarafından sunulur. Genel merkez aday
listesi sunma yetkisini bunlardan başkasına verebilir.
(4) Bir kişi merkez yoklaması yöntemiyle en fazla üç dönem üst
üste belediye başkanı, belediye veya il genel meclis üyesi seçilir.
(5) Bir kişi merkez yoklaması yöntemiyle en fazla üç dönem üst
üste belediye başkanı, belediye veya il genel meclis üyesi seçilir.
KOTALAR MADDE-56
(1) Örgüt denetiminde önseçim veya örgüt denetiminde aday
yoklamasında seçimle belirlenen milletvekili, il genel meclisi ve
belediye meclisi adaylıklarında, parti meclisi seçiminde, il ve ilçe yönetim
kurullarının seçiminde, il kongre delegeleri ve kurultay delegeleri
seçimlerinde yüzde elli (%50) cinsiyet, yüzde
yirmi (20) gençlik kotası uygulanır. Bu özelliklerde yeter sayıda aday çıkmazsa
katılan adaylarla tespit ve seçim yapılır.
(2) Cinsiyet
kotasıyla birlikte gençlik kotası özelliklerine birlikte sahip olan aday her
iki kotadan da sayılır.
(3) Engellilerin gençlik ve kadın kolları dahil olmak üzere tüm
parti organlarında, TBMM seçimleri ile
Yerel Yönetim seçimlerinde temsili hususunda gerekli özen gösterilir.
(4) Kotaların
uygulanmasına ilişkin yöntem ve diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir.
YETKİ Madde - 63
(1) Parti
Meclisi üyelerinin, Yüksek Disiplin Kurulu başkan ve üyelerinin, TBMM
üyelerinin ve partili büyükşehir belediye başkanlarının parti suçu oluşturan
eylemleri Parti Meclisinin istemi üzerine Yüksek Disiplin Kurulunca karara
bağlanır.
(2) İl
başkanları, il yönetim kurulu üyeleri, il disiplin kurulu başkan ve üyeleri, il
ve ilçe belediye başkanlarının parti suçu oluşturan eylemleri Merkez Yönetim
Kurulunun istemi üzerine Yüksek Disiplin Kurulunca karara bağlanır.
(3) Yukarıda
sayılanlar dışındaki üyelerin ve görevlilerin parti suçu oluşturan eylemleri il
yönetim kurulunun istemi üzerine il disiplin kurulunca karara bağlanır.
(4) Partili
TBMM üyelerinin grup disiplinine, iç yönetmeliğe, bağlayıcı grup kararlarına
aykırı ya da göreviyle bağdaşmayan eylemlerinden doğan parti suçları Grup
Yönetim Kurulunun istemi üzerine Grup Disiplin Kurulunca karara bağlanır.
(5) İvedi
durumlarda Merkez Yönetim Kurulu, il yönetim kurullarının tedbirli olarak
görevden uzaklaştırma yetkilerini de kullanarak bir üyeyi yetkili veya üye sayısı en yüksek sınır komşusu il disiplin
kuruluna sevk edebilir.
(6) İl
yönetim kurulları, ilçelerden gelen dosyalar ve üyelerden gelen şikayetlerle
ilgili olarak başvuru tarihinden itibaren en geç bir ay içerisinde karar verir.
Bu süre içerisinde karar verilmemesi durumunda istek, reddedilmiş sayılır. Bu
durumda ilçe yönetim kurulu ya da şikayetçi, 7 gün içerisinde Merkez Yönetim
Kuruluna itiraz edebilir.
(7) Disipline sevk organının ve yetkili disiplin kurulunun
belirlenmesinde ilgilinin fiil
tarihindeki
görevi dikkate alınır.
YÜKSEK DİSİPLİN KURULU Madde - 67
(1) Kurultayca
seçilen on beş (15) asıl ve sekiz (8) yedek üyeden oluşur. Asıl üyelerin en az
sekizinin (8), yedek üyelerin en az dördünün (4) hukukçu olması gerekir.
Hukukçu kotası öncelikli olarak uygulanır.
(2) Yüksek
Disiplin Kurulu üyeleri seçim sonuçlarının açıklanmasından itibaren bir hafta
içinde Genel Başkanın çağrısı ile en yaşlı üyenin başkanlığında toplanır. Üçte
iki çoğunluğun bulunması halinde gizli oyla kendi aralarında bir başkan, bir
başkan yardımcısı ve bir sekreter seçerler.
(3) İlk
toplantıda yeterli çoğunluk sağlanamazsa kurul, bir hafta sonra aynı gün ve
yerde, aynı gündemle toplanır. Bu toplantıda da yeterli çoğunluk sağlanamazsa
kurul kendiliğinden düşmüş sayılır. Düşme tarihinden sonra 45 gün içinde
olağanüstü kurultay toplanarak yeni kurul seçilir. Kurultayda sadece Yüksek
Disiplin Kurulu seçimi yapılır.
(4) Yüksek
Disiplin Kurulu, en az ayda bir kez daha önce kurulca saptanan gün ve yerde
kendiliğinden toplanır. Üst üste üç olağan toplantısını ya da bir takvim yılı
içerisinde toplam altı olağan toplantısını yapmaması veya
üye tam sayısının toplantı yeter sayısının altına düşmesi durumunda,
Merkez Yönetim Kurulunun başvurusu üzerine Parti Meclisi, Yüksek Disiplin
Kurulunun düştüğünün tespitine karar
verebilir. Bu durumda, yeni kurulun seçimi için düşme tarihinden sonra 45 gün
içinde olağanüstü kurultay toplanır. Bu kurultayda sadece Yüksek Disiplin
Kurulu seçilir.
PARTİ SUÇLARI Madde- 68
(1) Kesin çıkarma cezası gerektiren parti suçları;
a) Programa,
tüzük kurallarına, kurultay, yetkili organ ve grup kararlarına aykırı
davranmak,
b) Partide
aldıkları görev ve sorumlulukla ve üyelikle bağdaşmayan tutum ve davranışlarda
bulunmak,
c) Parti
kayıt ve defterlerini gizlemek, bozmak, değiştirmek; görevi devir sırasında
bunları
teslim etmemek,
d) Partinin
temel ilkelerine aykırı siyasal çalışmalara ve eylemlere katkıda bulunmak,
e) Parti
adaylarına karşı ya da başka parti adaylarından yana açık ya da gizli çalışmak,
f) Kurultay,
kongre, grup ve meclis işlemlerinin, seçim çalışmalarının yasa, tüzük ve
yönetmelik kurallarına uygun olmasını engellemek, bozmak, bozdurmak amacı ile
yetkili organlara ve kişilere karşı tüzüğe uygun itirazlar dışında her türlü
engelleyici davranışta bulunmak,
g) Partiye
üye yazımı ve temsille ilgili kuralları çiğnemek, parti içi seçimlere hile
karıştırmak,
h) Parti
çalışmalarında, özellikle kurultay ve kongrelerde üyelere ve görevlilere
eylemli saldırıda bulunmak, çalışmayı engellemek ya da önlemek.
i) Partiye
ait ya da parti çalışmalarına özgülenmiş ekonomik değerleri zimmete geçirmek.
(2) Geçici çıkarma cezası verilecek parti suçları;
a) Gerçeğe
aykırı olarak partide kendisine belli görevler verilmiş gibi davranmak ve
çalışmak,
b) Parti
içinde ve toplumda her türlü ayrımcılık yapmak, bu doğrultuda açıklamalarda
bulunmak,
c) Gizli
yapılması ve gizli kalması kararlaştırılan toplantılardaki konuşmaları
açıklamak,
d) Parti
çalışmalarında üyelere eylemli saldırıda bulunmak, parti düzenini bozmak,
çalışmaları aksatmak.
(3) Kınama
cezası verilecek parti suçları;
a) Parti
yararlarını zedeleyici yayın ve propaganda yapmak,
b) Parti
görevlilerine küçültücü sözler söylemek, parti çalışmalarını zorlaştırıcı eylem
ve davranışlarda bulunmak,
c) Partili
üyeler ve yöneticiler hakkında bilerek ve isteyerek aslı olmayan söylentiler
çıkarmak, bunları yaymak,
d) Geçerli
özrü olmaksızın seçimlerde oy kullanmamak,
e) Disiplin
kurullarının incelemelerini zorlaştırmak, Yüksek Disiplin Kurulununun görevleriyle
ilgili taleplerini belirtilen süre içerisinde yerine getirmemek,
f) Partiye
ait ya da parti çalışmalarına özgülenmiş ekonomik değerleri usulsüzce
kullanmak,
g) Kurultayda,
kongrelerde ve danışma kurullarında disiplin kurullarına gönderme işlemleri ile
disiplin kurullarının kararları üzerinde görüşme yapmak,
karar almak.
h) Yetkili organlarca verilmiş görevleri mazeretsiz olarak kabul
etmemek veya yapmamak.
(4) Uyarma
cezası verilecek parti suçları;
a) Partililerin
kişilikleri ile uğraşmak, parti üyeleri hakkında küçük düşürücü sözler
söylemek,
sövmek,
b) Parti
binalarına ve mallarına zarar vermek,
c) Tutulması
gereken defterleri usulüne uygun olarak tutmamak.
d) Yetkili organlarca davet edilen toplantılara mazeret
bildirmeksizin katılmamak.
(5) Yukarıda
yazılı olan tutum, davranış ve eylemler ile bunların yapılmasını desteklemek,
kolaylaştırmak ve övmek parti suçudur.
BAĞIŞLAMA Madde-72
(1) Kesinleşen
cezaları bağışlama yetkisi, Yüksek Disiplin Kurulunun
ve üyeliği devam etmesi halinde cezanın kesinleştiği tarihteki Yüksek Disiplin
Kurulu başkan veya sekreterinin görüşü alınarak Parti Meclisinindir.
(2) Parti
Meclisi bağışlama yetkisini ceza alanın yazılı isteği üzerine ve disiplin
kuruluna gönderen örgüt biriminin görüşünü alarak kullanır.
(3) Merkez
Yönetim Kurulu, bağışlanmak isteyenin yazılı başvurusu üzerine isteği, disiplin
kuruluna gönderen örgüt biriminin görüşünü de alarak disiplin dosyası ile
birlikte Parti Meclisine sunar. Gönderen organın Parti Meclisi olması halinde
görüş, Merkez Yönetim Kurulu tarafından bildirilir.
(4) Parti
Meclisi kararını gizli oyla verir.
BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ MERKEZİ Madde-81
(1) Bilgi
ve İletişim Teknolojileri Merkezi, partinin tüm etkinliklerinde bilgi ve
iletişim teknolojilerinden en verimli şekilde faydalanılmasından; bilişimle
ilişkili her türlü çalışmanın planlanmasından ve uygulanmasından; donanım,
yazılım, içerik, insan kaynağı ve altyapı gereksinimlerinin belirlenmesinden;
parti birimleri, kurumlar ve bireyler arasında çok yönlü elektronik iletişimin
sağlanmasından, bilişim sistemlerinden kesintisiz ve güvenli bir biçimde
yararlanılması ve bilgi güvenliğinin sağlanması için gerekli önlemlerin
alınmasından sorumludur.
(2) Katılımcı yönetim anlayışı çerçevesinde, bilişim
imkânlarından faydalanarak üye ve seçmenlerin karar alma mekanizmalarına
demokratik yolla katkı sunmaları için Bilgi ve İletişim Teknolojileri Merkezi
tarafından oluşturulan portala Demokratik Dijital Katılım denir. Bu portal
üzerinden hangi konularda karar ve görüş alınacağına; seçim kurulu denetiminde
yapılmayan seçimlerin bu portal üzerinden yapılmasına Merkez Yönetim Kurulu
karar verir.
(3) Bilgi
ve İletişim Teknolojileri Merkezinin işleyişine ilişkin konular yönetmelikle
düzenlenir.
PARTİ PROGRAMI
İLE PARTİ TÜZÜĞÜNÜN ONAYLANMASI VE DEĞİŞTİRİLMESİ Madde-82
(1) Parti
programı ile tüzüğünde değişiklik yapma yetkisi kurultayındır.
(2) Değişiklik
önerilerini, Genel Başkan, Parti Meclisi ya da kurultay üye tamsayısının
yirmide birinin yazılı olarak vermesi gerekir.
(3) Program
ve tüzük değişikliklerinde karar yetersayısı kurultay üye tam sayısının salt
çoğunluğudur.
(4) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca tüzük üzerinde yapılacak inceleme sonucunda mevzuat uyarınca değiştirilmesi gereken hükümler bulunması halinde, söz konusu değişiklikler ilk kurultayda onaya sunulmak üzere Parti Meclisi tarafından yapılır.
Geçici Madde-2
Tüzüğün 56. maddesinde düzenlenen cinsiyet kotası, kabul edildiği tarihten
39. Olağan Kurultaya kadar geçen sürede yüzde kırk (%40); 40. Olağan Kurultaya
kadar geçen sürede yüzde kırk beş (%45); bu tarihten sonra maddede düzenlendiği
haliyle uygulanır.
YÜRÜRLÜK VE YÜRÜTME
Madde-86
(1) Bu
tüzük, kurultayca kabul edildiği tarihte yürürlüğe girer.
(2) Bu
tüzük hükümlerini Parti Meclisi yürütür.
(3) 6 Eylül 2024 tarihinde toplanan 20. Olağanüstü Kurultay
tarafından bu Tüzükte yapılan değişikliklerden 5. maddenin 14. fıkrası, kabulünden
bir (1) yıl sonra, diğer hükümleri kabul edildiği tarihte yürürlüğe girer.
(06.09.2024 tarihli 20. Olağanüstü Kurultay’da kabul edilen fıkra)